ગરવી તાકાત ગાંધીનગર : ગુજરાત વિધાનસભાએ આજે ફેક્ટરી (ગુજરાત સુધારો) બિલ 2025 પસાર કર્યું. આ સુધારાઓનો હેતુ ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિને વેગ આપવા, રોકાણ આકર્ષવા અને રોજગારની તકોનું સર્જન કરવાનો છે, સાથે સાથે કામદારોની સલામતી અને કલ્યાણ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે. બિલ રજૂ કરતા, શ્રમ અને રોજગાર મંત્રી બળવંતસિંહ રાજપૂતે જણાવ્યું હતું કે આ સુધારાઓ ફેક્ટરીઓ કડક સલામતી અને આરોગ્ય માર્ગદર્શિકા હેઠળ મહિલાઓને તેમની સંમતિથી કાયદેસર રીતે રાત્રિ શિફ્ટમાં રોજગારી આપી શકશે. આ પગલાનો હેતુ મહિલાઓની આર્થિક ભાગીદારીને કૌટુંબિક જવાબદારીઓ સાથે સંતુલિત કરવાનો છે, જેનાથી તેઓ ઘરેલું ફરજોનું સંચાલન કરતી વખતે ઘરની આવકમાં યોગદાન આપી શકશે.
-> સુધારાની મુખ્ય જોગવાઈઓ :- મહિલા કામદારો હવે કાયદેસર રીતે તેમની સ્વૈચ્છિક સંમતિથી રાત્રિ શિફ્ટમાં કામ કરી શકે છે. દૈનિક કામના કલાકો 12 કલાક સુધી મર્યાદિત છે, પરંતુ સાપ્તાહિક કામ 48 કલાકથી વધુ ન હોઈ શકે. છ કલાક સતત કામ કર્યા પછી ઓછામાં ઓછો અડધો કલાકનો વિરામ ફરજિયાત છે. ૧૨ કલાકની શિફ્ટમાં ચાર દિવસ કામ કરતા કામદારો પાંચમા અને છઠ્ઠા દિવસે પેઇડ રજા મેળવવા માટે હકદાર છે. ઓવરટાઇમ ત્રણ મહિનાના સમયગાળામાં પૂર્વ મંજૂરી સાથે ૧૨૫ કલાક સુધી મર્યાદિત છે. મહિલાઓની સલામતી અને આરોગ્યને ધ્યાનમાં રાખીને, રાત્રિ શિફ્ટ કામ માટે સરકારી મંજૂરી સત્તાવાર સૂચનાઓ દ્વારા આપવામાં આવશે. રાજ્ય સરકાર કોઈપણ સમયે પરવાનગીઓ રદ કરી શકે છે, અને કાયદો ફક્ત મંજૂર સમયગાળા માટે જ લાગુ પડશે.
મંત્રી રાજપૂતે ભાર મૂક્યો હતો કે સુધારાઓનો હેતુ ઔદ્યોગિક વિકાસને ઉત્તેજીત કરવાનો છે જ્યારે કામદારોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનો છે. “ફેક્ટરીઝ એક્ટ એક કેન્દ્રીય કાયદો છે, અને રાષ્ટ્રપતિની સંમતિથી, રાજ્ય સરકારો સ્થાનિક પરિસ્થિતિઓને અનુરૂપ જરૂરી સુધારા કરી શકે છે. આ બિલ ગુજરાતને દૈનિક કામના કલાકો અને ઓવરટાઇમને નિયંત્રિત કરવાની સત્તા આપે છે, જેમાં મહિલાઓને રાત્રે સલામત પરિસ્થિતિઓમાં કામ કરવાની મંજૂરી આપવાનો સમાવેશ થાય છે,” તેમણે કહ્યું. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે રાજ્યમાં રોકાણકારોને આકર્ષવા અને નવા ઉદ્યોગો સ્થાપવા માટે અનુકૂળ ઔદ્યોગિક વાતાવરણ – જેમ કે જમીનની સરળ પહોંચ, કુશળ કાર્યબળ, માળખાગત વિકાસ અને ન્યૂનતમ કાનૂની અવરોધો – બનાવવાનું મુખ્ય છે. “આપણો દેશ અને ગુજરાતમાં તાજેતરના વર્ષોમાં નોંધપાત્ર ઔદ્યોગિક વિકાસ જોવા મળી રહ્યો છે, જેમાં નવી ટેકનોલોજી અને રોકાણો રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય વિકાસમાં ફાળો આપી રહ્યા છે,” તેમણે કહ્યું.
-> મહિલા સશક્તિકરણ અને આર્થિક વિકાસ :- મંત્રી રાજપૂતે નોંધ્યું કે ગુજરાતની પ્રગતિ માટે કાર્યબળમાં મહિલાઓની ભાગીદારી મહત્વપૂર્ણ છે. આ સુધારો સમાનતા, વ્યવસાયની સ્વતંત્રતા અને આવક મેળવવાના અધિકારની બાંયધરી આપતા બંધારણીય અધિકારો સાથે સુસંગત છે. સ્વેચ્છાએ રાત્રિ શિફ્ટમાં કામ કરતી મહિલાઓને કૌટુંબિક જવાબદારીઓ માટે દિવસ દરમિયાન વધુ સમય મળશે, જે ગૃહિણી અને આર્થિક યોગદાન આપનાર તરીકેની તેમની ભૂમિકાઓને અસરકારક રીતે સંતુલિત કરશે. “આ સુધારો ખાતરી કરે છે કે મહિલા કામદારો કાયદેસર રીતે સલામત વાતાવરણમાં રાત્રિ શિફ્ટમાં કામ કરી શકે. તે કુશળ મહિલાઓને આવક કમાવવા, તેમના પરિવારોમાં યોગદાન આપવા અને રાજ્યના આર્થિક વિકાસમાં સક્રિયપણે ભાગ લેવાની તકો પણ પૂરી પાડે છે,” મંત્રીએ ઉમેર્યું.
આ સુધારો પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના મહિલાઓને સશક્તિકરણ અને કૌશલ્ય આધારિત રોજગારને પ્રોત્સાહન આપવાના વિઝન સાથે પણ સુસંગત છે, જેથી શિક્ષિત અને કુશળ મહિલાઓને કામ કરવા અને આર્થિક રીતે પોતાને ટેકો આપવા માટે વધુ તકો મળે. મંત્રી રાજપૂતે ભાર મૂક્યો કે ફેક્ટરીઝ (ગુજરાત સુધારો) બિલ ફક્ત કામદારોના કલ્યાણનું રક્ષણ કરશે નહીં પરંતુ રાજ્યમાં ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિ, નવી ટેકનોલોજી અપનાવવા અને રોજગાર સર્જનને પણ પ્રોત્સાહન આપશે. “આ બિલના અમલીકરણ સાથે, ગુજરાત ઔદ્યોગિક વિકાસમાં આગળ વધતું રહેશે, જે ભારતના આત્મનિર્ભરતાના વિઝનમાં ફાળો આપશે,” તેમણે કહ્યું. ફેક્ટરીઝ (ગુજરાત સુધારો) બિલ 2025 આજે ગુજરાત વિધાનસભામાં પસાર કરવામાં આવ્યું હતું, જેનાથી મહિલા કામદારોને તેમની સલામતી અને અધિકારો સુનિશ્ચિત કરતી વખતે ઔદ્યોગિક રોજગારમાં વધુ સક્રિય રીતે ભાગ લેવાનો માર્ગ મોકળો થયો હતો.
