સાવધાન, ગમે ત્યારે આવી શકે છે મોટો ધરતીકંપ ; નિષ્ણાતોની ચેતવણી
હિમાલયની નીચે ટેક્ટોનિક પ્લેટ સતત આગળ વધી રહી છે અને તે યુરેશિયન પ્લેટ સાથે અથડાઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમા મોટો ભૂકંપ આવવાનો ભય
નવી દિલ્હી, તા. 4 : નેપાળમાં આવેલા શક્તિશાળી ભૂકંપમાં અત્યાર સુધીમાં 130 લોકોના મોતની પુષ્ટિ થઈ છે. 6.4ની તીવ્રતાના ભૂકંપથી ઉત્તર ભારત પણ હચમચી ગયું હતું. છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં દિલ્હી એનસીઆર અને ઉત્તર ભારતમાં ઘણી વખત ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા છે. મોટાભાગના ભૂકંપનું કેન્દ્ર હિન્દુકુશમાં છે. વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે આપણે મોટા ભૂકંપ માટે તૈયાર રહેવું જોઈએ. હિમાલયના ક્ષેત્રમાં ભારતીય ટેકટોનિક અને યુરેશિયન પ્લેટ વચ્ચે અથડામણને કારણે ગમે ત્યારે મોટો ભૂકંપ આવી શકે છે. સિસ્મોલોજિસ્ટે કહ્યું છે કે નેપાળમાં સેન્ટ્રલ બેલ્ટમાં સક્રિય એનર્જી રિલિઝિંગ સેક્ટર છે.
તેમણે કહ્યું કે 3 ઓક્ટોબરે પણ નેપાળમાં સતત અનેક ભૂકંપ આવ્યા હતા. આ ભૂકંપ પણ એ જ વિસ્તારમાં આવ્યો હતો જ્યાં હાલનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. આ વિસ્તાર નેપાળના મધ્ય પટ્ટામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે લાખો વર્ષો પહેલા, ભારતીય પ્લેટ સમુદ્રમાંથી ઉત્તર તરફ સરકવાને કારણે અને યુરેશિયન પ્લેટ સાથે અથડાઈને કારણે હિમાલયની રચના થઈ હતી. વૈજ્ઞાનિકોના મતે ભારતીય પ્લેટ હજુ પણ ઉત્તર તરફ આગળ વધી રહી છે અને આવી સ્થિતિમાં હિમાલયની નીચે ઉપરની તરફ દબાણ સર્જાઈ રહ્યું છે. આ દબાણ મોટા ભૂકંપનું સ્વરૂપ લઈ શકે છે. જો કે મોટો ભૂકંપ ક્યારે આવશે તે કહી શકાય નહીં. વાસ્તવમાં, પૃથ્વીની અંદર સાત પ્લેટો છે જે ફરતી રહે છે.
જ્યારે આ પ્લેટો વચ્ચે અથડામણ થાય છે, ત્યારે દબાણ સર્જાય છે અને પ્લેટો તૂટવા લાગે છે. જ્યારે નીચેની ઊર્જા બહાર નીકળવાનો માર્ગ શોધે છે, ત્યારે ધરતીકંપ થાય છે. જ્યાંથી આ ઉર્જા બહાર આવે છે તે સ્થાન એ સ્થાન છે જ્યાં મહત્તમ કંપન થાય છે અને ભૂકંપની તીવ્રતા સૌથી વધુ હોય છે. કેન્દ્રથી અંતર વધવાથી તેની અસર પણ ઓછી થાય છે. ભૂકંપનું કેન્દ્રબિંદુ જેટલું ઊંડું હોય છે તેટલી જ ભૂકંપની અસર વધુ હોય છે.ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર મેગ્નિટ્યુડ ટેસ્ટ સ્કેલ દ્વારા માપવામાં આવે છે. જો ભૂકંપની તીવ્રતા 0 થી 1.9 ની વચ્ચે હોય તો તે સિસ્મોગ્રાફ દ્વારા જ જાણી શકાય છે. તે અનુભવાયું નથી. 2 અને 2.9 ની વચ્ચે ભૂકંપના કારણે હળવા આંચકા અનુભવાય છે.
